Gevolgen voor de partner
Een depressie heeft uiteraard ook gevolgen voor degene die samenleeft met de persoon die depressief is. De relatie is dikwijls veranderd en er wordt een behoorlijk beroep gedaan op het aanpassings- en incasseringsvermogen van de partner. Zeker als de depressieve stoornis ‘uit de lucht komt vallen’ of iemand voor de eerste keer depressief is is dat moeilijk voor de omgeving te begrijpen. Kortom: samenleven met iemand met een depressie is zwaar.
Iemand met een depressieve partner heeft zelf een verhoogde kans depressief te worden. Je kunt je eenzaam gaan voelen en soms gaat er zoveel negativiteit van de partner uit dat het moeilijk is zelf positief te blijven. Daarbij krijg je nauwelijks contact met iemand die depressief is aangezien deze erg in zichzelf gekeerd is en geen energie heeft voor dagelijkse routinehandelingen, dingen met naasten te ondernemen of op te merken dat hun partner attent is. Het lijkt alsof er bijna alleen nog maar sprake van eenrichtingsverkeer is waarbij weinig interesse getoond wordt in wat de ander bezighoudt en deze zelfs het gevoel kan krijgen in de weg te staan, ongewenst en onbemind te zijn.
Een partner die nergens zin meer in heeft en voorstellen afwijst kan gevoelens van wanhoop, moedeloosheid, machteloosheid, frustratie en boosheid opwekken. De sombere stemming kan als vijandig geïnterpreteerd worden of beschouwd worden als bewijs dat degene die depressief is genoeg van de relatie heeft. Dit roept op zijn beurt weer schuld- en schaamtegevoelens bij de depressieve partner op, die graag anders zou willen maar niet kan. Benadruk in geval van schuldgevoelens dat een depressie niet door eigen schuld ontstaat en er ook geen sprake van falen is. Een verminderd libido kan daarnaast ook een aanslag op de relatie zijn. Probeer de moed niet op te geven aangezien liefde en steun belangrijk zijn om je partner ervan te overtuigen dat deze waardevol is.
Depressie is een tijdelijke ziekte
Hoe moeilijk dit ook is, probeer je te realiseren en help ook je partner te accepteren dat depressie een tijdelijke ziekte is, die aan de buitenkant niet duidelijk zichtbaar is, maar die wel aan het herstellen is. Probeer daarbij rustig en zelfverzekerd te blijven en kritiek of een kritische houding te vermijden door te bedenken dat depressief zijn bepaalde negatieve gedragingen of het verlies van interesse in bijvoorbeeld seks met zich meebrengt (zie hieronder). Probeer dit te accepteren als onderdeel van de ziekte en niet persoonlijk op te vatten. Verwacht daarbij niet te snel dat dingen zullen verbeteren. Onthoud ook dat je partner ondanks zijn depressie dezelfde persoon is die hij vroeger was. Vertoont je partner echter vreemde gedragingen, zoals zichzelf verwaarlozen, neem hem dan hiertegen in bescherming.
Informatie verzamelen over stemmingsstoornissen
Verzamel informatie over depressie zodat je meer inzicht in de ziekte krijgt waardoor bepaalde zaken in het juiste perspectief gezien kunnen worden en probeer begrip en geduld voor je partner op te brengen. Dit is meestal makkelijker als het ziektebeeld en het verloop ervan zich in een eerdere depressie geopenbaard hebben waardoor de omgeving de persoon vanuit die ervaring op een positieve manier bij kan staan zodat deze de opgaande lijn weer te pakken kan krijgen. Zoek naast technische informatie over depressieve stoornissen ook naar verhalen van mensen die over hun eigen ervaringen schrijven.
Deel de gevonden informatie met je partner aangezien deze daar als gevolg van zijn stoornis soms geen energie meer voor heeft om naar te zoeken. Het kan hem geruststellen te weten wat er met je gebeurt tijdens een depressie en hoop geven te weten dat depressies in de meeste gevallen van voorbijgaande aard zijn, hoe hopeloos en eindeloos de situatie ook lijkt op dat moment.
Goed bedoelde adviezen
Pas echter wel op met het geven van ongevraagde goed bedoelde adviezen of pogingen diegene op te vrolijken aangezien deze vaak een averechts effect hebben en tot irritaties kunnen leiden. Tracht dagelijkse irritaties in elk geval tijdens een ernstige depressie niet te laten blijken. Hoewel je partner de neiging zal vertonen zich terug te trekken is het goed deze te motiveren actief te blijven en hem bij de dagelijkse dingen te blijven betrekken.
Blijf met elkaar praten maar forceer dat niet aangezien het soms al voldoende kan zijn om bij elkaar te zijn en in stilte dingen samen te doen. Het kan ook goed zijn nieuwe activiteiten te ondernemen of zaken die je partner leuk vond voordat deze depressief werd. Prikkels van buitenaf komen de stemming vaak ten goede, ook als je partner aangeeft er geen zin in te hebben. Probeer samen wat lichaamsbeweging te krijgen aangezien de meeste depressieve mensen hun stemming zien opklaren wanneer ze iets actiefs doen dat de hartslag verhoogt.
Probeer je partner bij te staan bij het innemen van de voorgeschreven medicijnen door samen de (bij)werkingen ervan te bespreken en in de gaten te houden of ze in de juiste dosering en op het juiste moment worden ingenomen. Zorg er daarnaast voor dat er gevarieerd gegeten wordt, zonodig aangevuld met een multivitaminen- en mineralenpreparaat.
Een goede nachtrust is erg belangrijk waarbij het aan te raden is moeilijke gesprekken niet in de uren voor het naar bed gaan te voeren.
Hulp inschakelen bij depressie
Neem jezelf goed in acht en zorg ervoor dat je niet alleen maar bezig bent met zorgen voor je partner. Praat met anderen in je omgeving, lotgenoten of een deskundige over je eigen gevoelens en houd in gedachten dat je niet alles alleen kunt of moet doen maar schakel af en toe ook hulp van familie en vrienden in ter ontlasting van jezelf. Neem daarbij ook tijd voor jezelf om leuke dingen te doen.
Het is van belang om een depressie zo vroeg mogelijk te behandelen om te voorkomen dat deze onnodig lang duurt of verergert. Motiveer je partner daarom hulp te zoeken, deze zal over het algemeen om diverse redenen (schaamte, schuldgevoel, bang opgenomen te worden) zelf niet snel om hulp vragen. Maak bij een ernstige depressieve stoornis een inschatting van risico’s en wees alert op gedachten over suïcide. Het kan ook erg prettig voor je partner zijn om met een deskundige van gedachten te wisselen. Daarnaast is het ook voor jezelf van belang de verantwoordelijkheid te delen met of te verschuiven naar een deskundige.
Ingeval de cliënt al eerder depressief is geweest is het over het algemeen makkelijker hulp in te schakelen, liefst bij de eerste voortekenen/waarschuwingssignalen. Hiermee kan een toenemende depressie of opname voorkomen worden. Bekeken zal worden of de oorzaak van de teruggekeerde stoornis misschien ligt in het te vroeg stoppen met de antidepressiva of het voortijdig afbreken van de psychotherapie of wellicht is er onvoldoende moeite gedaan de (leef)patronen te doorbreken. In die gevallen kan de behandeling worden verlengd waarbij de factoren die aanleiding hebben gegeven tot het opnieuw ontstaan van de stemmingsstoornis zullen worden aangepakt.
Probeer je partner zo goed mogelijk bij te staan in het opvolgen van de adviezen van hulpverleners of deskundigen waarbij er geprobeerd wordt om stapje voor stapje ook zelf te zorgen voor een verbetering van de situatie. Een goede arts/psychiater – cliënt relatie is van essentieel belang waarbij de cliënt erop moet kunnen vertrouwen dat deze er voor hem is als hij hem nodig heeft.
De depressie begint op te klaren
Het kan gebeuren dat je op een gegeven moment het idee krijgt dat je partner aan de beterende hand is terwijl deze daar zelf nog niet in gelooft. Dat heeft te maken met het feit dat een depressieve stoornis met een reeks van symptomen gepaard gaat die in een bepaalde volgorde optreden. Een beginnende depressie wordt vaak nog niet opgemerkt door de omgeving maar zodra er lichamelijke klachten gaan optreden en het aan iemand te zien is dat deze ‘niet goed in zijn vel zit’ openbaart de ziekte zich ook aan de buitenwereld.
Bij een opklarende depressie verdwijnen de symptomen in omgekeerde volgorde waarbij de stemming pas terugkeert nadat alle andere klachten zijn verdwenen. Voor de omgeving zijn die veranderingen beter zichtbaar dan voor degene die depressief is aangezien deze nog tobt met zijn gevoelens. In dit stadium kan het goed zijn wat meer activiteit aan te moedigen en daar kun je eventueel behulpzaam bij zijn. Ook is dit wellicht een geschikt moment om samen naar eventuele oorzaken van de stoornis te kijken en manieren te bedenken om de invloed daarvan in de toekomst te verminderen. Verlies je hier echter niet in want in sommige gevallen zijn er geen duidelijk aanwijsbare oorzaken te vinden.
Seks en depressie
De meeste depressieve mensen hebben geen zin meer in seks wat vaak een negatief effect op hun relatie heeft. Sommige mensen die depressief zijn vinden er echter troost en geruststelling in en behouden een normaal seksleven.
Een depressie ontregelt alle lichamelijke systemen en remt deze ook dikwijls af, een verstoord slaapproces is daar het duidelijkste voorbeeld van. Het is nog onbekend welke chemische veranderingen in de ‘depressieve’ hersenen van invloed zijn op seks.
Een verminderde hersenactiviteit wordt bij mannen in verband gebracht met vermoeidheid en gevoelens van hopeloosheid die verband kunnen houden met erectieproblemen en libidoverlies. Bij vrouwen zorgt een dergelijke afname voor een totale desinteresse in seks en moeite hebben tot een orgasme te komen. Op het moment dat de depressieve stoornis opklaart nemen dit soort problemen vaak af en hernieuwde interesse in seks kan zelfs duiden op het eerste teken van herstel.
Naast de lichamelijke veranderingen die ten gevolge van de depressie plaatsvinden kunnen antidepressiva de seksuele functie ook verstoren waardoor het orgasmeproces verstoord raakt waarbij zich een uitgesteld of helemaal geen orgasme voordoet. Veranderen van medicatie kan hierbij de oplossing zijn.
Aanraking en intimiteit kunnen een relatie overeind houden waarbij af en toe knuffelen in plaats van seks ook een goed gevoel kan geven.
Tips voor de omgeving
- Verzamel informatie om meer inzicht te krijgen hoe iemand met een depressie zich voelt waardoor je je naaste beter kunt begrijpen en met mate kunt adviseren.
- Toon begrip en geduld aangezien een luisterend oor erg belangrijk kan zijn. Probeer te begrijpen hoe de ander zich voelt, laat diegene uitpraten en denk mee maar zeg niet dat je weet hoe deze zich voelt aangezien dat niet zo is. Stel daarbij je eigen problemen als gevolg van de depressieve stoornis niet ter sprake.
- Wees troostend en nabij en toon signalen van genegenheid. Iemand die depressief is heeft behoefte aan rust en veiligheid waarbij het belangrijk is dat er verzorging en zorgzaamheid is en er zo min mogelijk druk staat op het uitvoeren van taken of het aangaan van verplichtingen.
- Geef onvoorwaardelijke liefde of warmte en benadruk dat het gedrag of gevoel dat degene met de depressie vertoont geen invloed heeft op jullie relatie.
- Reageer positief op ook maar de kleinste positieve acties en prijs iedere vooruitgang. Complimenteer diegene ook voor de dingen die hij zelf probeert te doen.
- Verschaf geen ongevraagde adviezen want hoewel dit vaak goed bedoeld is kan het averechts werken wat tot irritaties kan leiden.
- Accepteer dat je depressieve naaste moeite heeft ergens toe te komen Symptomen van de depressie duiden niet op onwil van zijn kant. Erover praten en samen tot oplossingen komen kan natuurlijk altijd.
- Probeer niet te kritisch, veroordelend of afkeurend te reageren op zaken die anders lopen dan gepland aangezien iemand die depressief is al genoeg gevoelens van waardeloosheid en zelfkritiek ervaart.
- Bespreek een gevoel van onmacht of boosheid met anderen om je naaste te ontlasten.
- Motiveer de ander om hulp te zoeken aangezien het praten met een deskundige prettig en belangrijk kan zijn en zet hem daarbij aan de adviezen van de deskundige serieus te nemen.
- Onderneem samen dingen die voor ontspanning en afleiding zorgen zoals leuke nieuwe activiteiten maar ook de dagelijkse zaken.
- Wees bedacht op suïcidale gedachten en nodig ook uit over dit soort onderwerpen te praten.
- Let goed op jezelf en praat over je eigen gevoelens met anderen omdat leven met iemand die depressief is zwaar kan zijn. Zorg ervoor dat je niet alleen bezig bent met zorgen voor de ander maar zorg ook voor ontspanning. Schakel zonodig hulp in van anderen. Blijf daarnaast je eigen bezigheden houden.