Naast de reguliere behandeling van angst bestaan tal van aanvullende behandelingen die ingezet kunnen worden zoals alternatieve therapieën, zelfhulp en ondersteunende behandelingen.
Alternatieve therapieën
Veel mensen met een angststoornis blijken (ook) buiten het reguliere aanbod hulp te zoeken. Het alternatieve circuit biedt daarbij veel verschillende mogelijkheden waarvan de effecten wisselend kunnen zijn. Op het moment dat u een alternatieve behandeling overweegt of al volgt kan uw behandelaar u daar wellicht meer informatie over verschaffen maar het kan ook van belang zijn de alternatieve behandeling op de behandeling die al gevolgd wordt af te stemmen. Deze kan de reguliere behandeling namelijk beïnvloeden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de interactie tussen medicatie, ook in geval van alternatieve middelen.
Zelfhulp
Zelfhulp kan uit verschillende vormen van psycho-eductie bestaan. Een voorbeeld hiervan is een combinatie van oefeningen met een informatief boekje over de aandoening. Mensen met een paniekstoornis en een gegeneraliseerde angststoornis kunnen gebruik van maken van zelfhulppakketten, daarbij ondersteunt door een behandelaar.
Ondersteunende behandelingen
Ondersteunende behandelingen kunnen zowel onafhankelijk als naast de gewone behandeling worden toegepast. Ook worden ze dikwijls gebruikt ter voorkoming van een nieuwe periode met angstklachten.
De hieronder beschreven ondersteunende behandelingen kunnen een positief effect op angstaandoeningen hebben.
Psycho-educatie
Aan het begin van de behandeling is concrete informatie over de angststoornis voor u en uw omgeving belangrijk. Daarbij zal de stoornis worden gedefinieerd en zal inhoudelijk worden ingegaan op de symptomen, de diverse behandelaars, de behandelmogelijkheden, de medicamenteuze opties, wat iemand zelf kan ondernemen en de verdere informatiebronnen (patiëntenverenigingen, boekenlijsten, lotgenotencontact).
Psychomotorische therapie
Volgens psychomotorische therapie bestaat er een samenhang tussen psychische klachten en lichamelijke reacties. De therapie maakt gebruik van bewegingsvormen en lichaamsbeleving en heeft tot doel een gedragsverandering tot stand te brengen of daaraan bij te dragen waardoor psychische problemen verminderd worden. De psychomotorische behandeling biedt een veilige plek om met ander gedrag te experimenteren. Daarnaast kunnen nieuwe ervaringen op het gebied van denken en voelen worden opgedaan. Er is redelijk wetenschappelijk onderzoek gedaan naar deze behandelmethode en daaruit komt naar voren dat er een bescheiden vorm van angstvermindering te verwachten is.
Muziektherapie
Met muziektherapie, een vorm van creatieve therapie, wordt met behulp van het maken van en luisteren naar muziek getracht een aantal positieve veranderingen te bewerkstelligen. Deze wijzigingen kunnen in het gedrag maar ook op lichamelijk, emotioneel, sociaal of cognitief gebied zijn. Hoewel muziektherapie wetenschappelijk niet goed onderzocht is blijkt het in de praktijk bij te kunnen dragen aan het leren ontspannen en de expressie van emoties.
Beeldende therapie
Beeldende therapie valt onder de creatieve therapie. Tijdens de behandeling wordt men uitgenodigd met materialen tot een persoonlijk werkstuk te komen. Angstige patiënten kunnen hiermee actief nieuwe ervaringen opdoen of oude ervaringen verwerken. Wetenschappelijk is er weinig onderzoek gedaan naar deze therapie maar in de praktijk wordt de mogelijkheid geboden op non-verbale wijze bepaalde zaken te verwerken en het controlegevoel te vergroten.
Dramatherapie
Een andere vorm van creatieve therapie is dramatherapie waarbij positieve veranderingen in het gedrag bewerkstelligd kunnen worden door middel van spel. Ook op emotioneel, lichamelijk, sociaal en cognitief gebied kan dramatherapie gunstige veranderingen realiseren. Deze therapie wordt gebruikt om de gevoeligheid voor diverse angstige situaties te verminderen en vormt een effectief onderdeel van de behandeling, ondanks het feit dat er wetenschappelijk onvoldoende onderzoek naar gedaan is.
Dans en bewegingstherapie
Bij dans en bewegingstherapie wordt met allerlei dans en bewegingen geëxperimenteerd waardoor iemand nieuwe gevoelens en ideeën kan ervaren om met moeilijk toegankelijke gevoelens in contact te komen. Voor iedereen geldt een unieke, bij diegene passende manier van bewegen. De gevoelens die al improviserend tot uitdrukking komen zorgen voor een betere communicatie met jezelf en met anderen. De danstherapeut richt zich op de relatie tussen gevoel en beweging met als uitgangspunt dat iemand door gevarieerde bewegingen gevoelsmatig beter in evenwicht komt. Hierdoor kan passender en spontaner op dagelijkse gebeurtenissen gereageerd worden. In de praktijk wordt dans en bewegingstherapie als ondersteunende behandeling ingezet. De therapie is wetenschappelijk niet goed onderzocht.
Netwerkondersteuning
Netwerkondersteuning bestaat uit ondersteuning thuis met als doel de behandeling zo goed mogelijk bij de thuissituatie te laten aansluiten waardoor het effect ervan verstevigd kan worden en de kans op terugval afneemt. De ondersteuning bestaat uit het verstrekken van informatie over de behandeling en de klachten aan mensen uit de directe omgeving. Tevens wordt ze geleerd hoe ze hun naaste kunnen ondersteunen bij het omgaan met zijn klachten. Indien nodig kan ook praktische ondersteuning zoals gespecialiseerde gezinszorg geboden worden. Hoewel de effectiviteit van netwerkondersteuning niet wetenschappelijk aangetoond is heerst de algemene opvatting dat angststoornissen ermee ondersteund kunnen worden.
Systeemtherapie
De sociale omgeving waarin allerlei sociale contacten plaatsvinden kan van invloed zijn op de manier waarop iemand in het leven staat. Hierdoor kunnen klachten in stand worden gehouden of er kan verkeerd mee om worden gegaan. Dikwijls gebeurt dat onbewust en is het niet negatief bedoeld. Maar door bijvoorbeeld in iemands angsten mee te gaan kan diegene steeds angstiger worden. Bij systeemtherapie wordt met de behandelaar en belangrijke mensen uit de omgeving bekeken hoe relaties veranderd of verbeterd kunnen worden waardoor iemand steun zal krijgen om goed met zijn klachten om te gaan.
Sociale vaardigheidstraining
Met sociale vaardigheidstraining wordt aandacht besteed aan gedrag dat in bepaalde sociale situaties voor problemen kan zorgen. Hierbij leert men zich in dergelijke situaties zo te gedragen dat deze problemen niet zullen ontstaan. Een vaardigheidstraining zorgt voor een toename van het zelfvertrouwen, is wetenschappelijk goed onderzocht en blijkt effectief te zijn.
Taak Concentratie Training
Sociaal angstige mensen zijn in moeilijke sociale situaties erg op zichzelf gericht waarbij ze zich bezighouden met voor anderen zichtbare angstuitingen als trillen of blozen. Hierdoor zal de angst alleen maar toenemen en de concentratie afnemen waardoor diegene slechter functioneert. Taak Concentratie Training is gericht op het verplaatsen van de aandacht van de persoon zelf naar datgene waar hij mee bezig is. Deze vorm van training blijkt effectief te zijn en is wetenschappelijk vrij goed onderzocht.
Supportgroepen of lotgenotencontact
Bij supportgroepen, dikwijls lotgenotencontact genoemd, staat de uitwisseling van ervaringskennis centraal. Mensen met dezelfde problemen geven hierbij steun aan elkaar door samen en van elkaar te leren en hun ervaringen en emoties te delen. Lotgenotencontact kan via één op één contacten (bijvoorbeeld een telefonische hulpdienst) plaatsvinden maar ook in groepsverband (gespreksgroepen, zelfhulpgroepen of ontmoetingsgroepen).
Arbeidstherapie
Arbeidstherapie begeleidt mensen bij het behouden van hun werk, het beperken van verzuim of het vinden van nieuw werk in geval iemand niet werkzaam is. Op die manier wordt voor een dagindeling gezorgd die past bij werken en daarnaast wordt inzicht verkregen in de mate en/of aard van de belastbaarheid van diegene. Arbeidstherapie wordt in de praktijk als een belangrijke aanvulling op de behandeling beschouwd.
Nazorg
In de afrondende fase van de behandeling kan nazorg worden geboden om de behaalde resultaten te behouden en in het dagelijks leven toe te passen.
Overige interventies
Crisisinterventie
Vooral bij de paniekstoornis doen zich acute situaties voor aangezien een paniekaanval totaal onverwacht ontstaat en grote onrust en heftige reacties oproept. In de meeste gevallen wordt acuut hulp verleend op de eerste hulpafdeling van een ziekenhuis omdat de crisis bijvoorbeeld als een hartaanval beleefd wordt. Bij de behandeling van paniekaanvallen wordt naar een lange termijn oplossing gezocht zodat bij een volgende aanval adequaat gereageerd kan worden.
Terugvalpreventie
Met terugvalpreventie wordt de kans op terugval en herhaling nadat iemand hersteld is verkleind. Dit bestaat bijvoorbeeld uit telefonisch contact met de behandelaar maar ook schriftelijk informatiemateriaal kan ondersteunend werken.