E-mental health biedt online ondersteuning en behandeling aan mensen die depressief zijn en/of hun omgeving, met het doel hun (geestelijke) gezondheid te verbeteren. In toenemende mate komt uit wetenschappelijk onderzoek naar voren dat online interventies net zo effectief zijn als de reguliere behandelingen. Hierbij is begeleiding door een online coach of therapeut belangrijk.
De afgelopen jaren zijn steeds meer online interventies voor depressie ontwikkeld, die kunnen bestaan uit:
- Advies en (preventieve) informatievoorziening
- Kennis- of zelftesten en zelfhulpprogramma’s
- Lotgenotencontact
- Screening en kortdurende interventies
- Consultaties en (anonieme) behandeling online
- Nazorg en terugvalpreventie
Bovenstaande ontwikkelingen hangen nauw samen met de behoefte van mensen zich via internet te informeren over stemmingsstoornissen, wat de communicatie met de behandelaar dikwijls vereenvoudigt omdat zij deze beter begrijpen.
Binnen het e-mental health aanbod wordt een onderscheid gemaakt tussen:
- Preventie, die erop gericht is klachten te verminderen/voorkomen en een depressieve episode te vermijden. Het aanbod varieert van informatie en advies; zelfhulpprogramma’s met/zonder minimale begeleiding tot kortdurende interventies die intensiever door een hulpverlener begeleid worden en waaraan al dan niet anoniem kan worden deelgenomen. In sommige gevallen is het mogelijk met een hulpverlener te chatten.
- Behandeling, waarbij de depressieve stoornis behandeld wordt. Aan e-mental health behandelinterventies kan niet anoniem worden deelgenomen aangezien de behandelovereenkomst tussen cliënt en hulpverlener persoonlijke gegevens bevat. Deze overeenkomst voldoet aan de geldende kwaliteitseisen en reguleringen (BIG registratie). Hieronder vallen ook e-consultaties. Indien nodig vinden op geplande momenten telefonische of face-to-face contacten plaats.
- (Na)zorg, waarbij interventies gericht zijn op ondersteuning van mensen bij het leren leven met een stemmingsstoornis.
Voordelen e-mental health bij depressie
E-mental health heeft een aantal voordelen ten opzichte van het reguliere aanbod in de GGZ:
- Internet is voor de meeste mensen toegankelijk wat het bereik van internettherapieën vergroot. Betere en daardoor eerdere bereikbaarheid leidt dikwijls tot betere behandelbaarheid van de klachten met minimale interventies.
- Eerder herkennen en behandelen van een stemmingsstoornis vanwege de online beschikbaarheid van informatie, zelftests en hulp
- Het aanbod is laagdrempelig waardoor meer mensen bereikt worden
- Biedt ondersteuning aan mensen om hun gezondheid zelf te managen
- Biedt extra keuzemogelijkheden
- Kan een aanvulling op het bestaande aanbod zijn
- Anonimiteit, waarbij men zich niet verplicht hoeft te identificeren en persoonsgegevens moet vermelden verlaagt de toegangsdrempel en verhoogt het bereik
- Aan de meeste interventies kan op elk moment van de dag worden deelgenomen waardoor deze makkelijker in te passen zijn in de dagelijkse bezigheden. Dit kan samen met het laagdrempelige karakter bijdragen aan een verhoging van de therapietrouw.
Subklinische depressie
De groep personen die aan depressie lijden breidt zich jaarlijks uit met vele nieuwe gevallen. Naast deze mensen, die aan de strenge diagnostische criteria voor een depressieve stoornis volgens de DSM voldoen, is er sprake van een omvangrijke groep personen met depressieve klachten die daar niet aan beantwoorden. Bij deze groep is sprake van een zogeheten subklinische depressie, mensen met een aanzienlijk verhoogd risico op het krijgen van een stemmingsstoornis. Deze groep wordt beschouwd als een doelgroep voor depressiepreventie waarop een aantal e-mental health interventies gericht zijn.
Voorbeelden e-mental health bij depressieve stoornissen
Hoewel het aanbod online interventies nog volop in ontwikkeling is hebben psychologen van het Trimbos-instituut de online zelfhulpcursus ‘Kleur je Leven’ ontwikkeld, een programma om de stemming de verbeteren. Daarnaast is ‘Grip op je Dip’ een ander voorbeeld van een website voor jongeren met sombere buien, die de grip op zichzelf of de dingen om hen heen zijn kwijtgeraakt. De website bevat informatie over depressieve klachten/stoornissen, biedt de mogelijkheid met een deskundige te mailen en (anoniem) een online cursus te volgen om meer grip op het gevoel te krijgen.
Vergoeding online interventies bij depressie
Aan sommige online interventies zijn geen kosten verbonden aangezien deze gedragen worden door de aanbieders of subsidieverstrekkers. In andere gevallen worden de kosten mogelijk vanuit de AWBZ vergoed indien sprake is van een behandeling op indicatiestelling. In bepaalde gevallen worden ze door de zorgverzekeraar of werkgever vergoed maar ook kunnen cliënten ervoor kiezen de behandeling zelf te betalen.