Lichttherapie wordt ingezet als effectieve behandeling van seizoensgebonden stemmingsklachten (winterdepressie en winterblues) maar eveneens bij ‘gewone’ depressie. Ook ouderen kunnen baat hebben bij lichttherapie. Bij deze vorm van therapie wordt op kunstmatige wijze de natuurlijke aanmaak van melatonine (een hormoon dat in de pijnappelklier geproduceerd wordt) gereguleerd. Er wordt daarbij gebruik gemaakt van zeer sterk wit licht zonder UV-straling, dat via de oogzenuw het dag-nachtritme direct beïnvloedt en herstelt.
De therapie werkt niet verslavend, is zeer veilig en gemakkelijk te ondergaan. Meestal bestaat de therapie uit een kuur van 5 tot 10 dagen, vaak ‘s ochtends. In de avonduren kan de behandeling namelijk tot slaapstoornissen leiden. De cliënt neemt daarbij plaats achter een lichttherapie-apparaat gedurende een half tot twee uur (afhankelijk van de lichtsterkte) zodat het werkzame licht in de ogen schijnt. Afhankelijk van de klachten, de gevoeligheid van de ogen en bijvoorbeeld medicatiegebruik wordt voor een kortere/langere behandeltijd of een kleinere/grotere afstand tot de lamp gekozen. De frequentie van het aantal behandelingen kan per persoon verschillen. Gedurende de behandeling kan er gelezen worden, tv gekeken of aan de computer gewerkt, zolang het licht de ogen maar bereikt. Van belang is dat de lichttherapie gevolgd wordt voor aanvang van de stemmingsklachten aangezien in sommige gevallen slechts één behandeling voldoende is om de sombere stemming gedurende de hele winter te onderdrukken.
Elke gerenommeerde (psychiatrische) polikliniek en GGZ-instelling in Nederland biedt deze vorm van therapie aan. Via doorverwijzing van de huisarts of behandelaar kun je hiervoor in aanmerking komen. Ook is het mogelijk een lichttherapielamp voor thuisgebruik aan te schaffen via de apotheek, thuiszorgwinkel of medische speciaalzaak. Vaak kan na een eerste poliklinische behandeling in overleg met de arts een dergelijk apparaat worden aangeschaft. Dit wordt door steeds meer ziektekostenverzekeraars vergoed.
Lichttherapie kent weinig bijwerkingen, die bovendien zelden voorkomen en meestal na enkele dagen afnemen, om vervolgens te verdwijnen. De belangrijkste bijwerkingen zijn hoofdpijn, misselijkheid, vermoeidheid, droge of juist tranende ogen, vermoeide en geïrriteerde ogen en roodheid van het gezicht.
Toch zijn er gevallen waarin afgeraden wordt lichttherapie toe te passen. Dit geldt bijvoorbeeld indien gelijktijdig medicijnen worden gebruikt of als er sprake is van een oogziekte. Raadpleeg in dat geval eerst een oogspecialist. Ook bij gebruik van medicijnen die een verhoogde gevoeligheid van het oog geven kan deze therapie beter niet worden ingezet. In geval van een manisch-depressieve stoornis dient de cliënt zeer zorgvuldig te worden geobserveerd en begeleid vanwege het risico op het ontstaan van een manische periode. Lichttherapie kan de werking van antipsychotica of antidepressiva in sommige gevallen intensiveren.